metods

Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Gazetecilik bölümü Yüksek Lisans Programı

İrfan Erdoğan

Dersin adı: Yöntembilimde Yeni Yaklaşımlar

Ders gün ve saati:

Web: http://www.irfanerdogan.com

Dersin Tanımı ve amacı

Günümüzde yüksel lisans (ve doktora) öğrencilerinin öğrenim ve performanslarıyla ilgili en önde gelen sorunlarından biri yöntembilim hakkında yeterli bilgiye sahip olmamalarıdır. Bu durumu, yanlış bilgilendirme ve oradan buradan toplanan “şeyleri” yöntembilim olarak kabullenme daha da kötüleştirmektedir. Aynı zamanda, öğrenciler alanlarındaki gelişmeleri takip etmedikleri için (“hocaları ediyor mu ki onlar etsin” diye düşünebilirsiniz), akademik gelişmelerinde ciddi bir şekilde geri kalmaktadırlar. Daha kötüsü, yöntembilimin sadece izleyiciye veya okuyucuya anket yapmaya indirgendiği, dolayısıyla, “akademik demeye insanın utandığı” bir ortamda, yöntem bilimde yeni gelişmeler, örneğin “değişen izleme ve okuma alışkanlıklarına uygun nasıl reyting ölçmesi yaparız” gibi endüstriyel çıkar ilişkilerine dayanan sorun ve sorulara nasıl yanıt verileceği çerçevesi içine sıkıştırılır. Örneğin, çözümlerden biri de, araştırmalarda “Sonuç” başlığı kullanma yerine “Sonuç Yerine” başlığı kullanma olur. Bir bilimsel araştırma tasarımı yapabilmenin koşulu yöntembilimi yeterince anlamayı gerektirir. Bu bilinmezse, bilimsel araştırma yüzde dağılımlarını sunan seviyede kalır ki zaten bu tür araştırmalarda amaç, bilim değil, üretim, dağıtım ve pazarlama için gerekli dağılım bilgilerini elde etmektir. Bu, pazarlama ve promosyonda karar vermeye yardım da “bilim yapma” olarak nitelenir. Bu durum, tez yazma aşamasında herhangi bir konuda sorun veya soru biçimlendirme, biçimlendirdiğiyle ilgili olarak araştırma tasarımı yapma, uygulama, analiz ve sentezle sonuçlar çıkartma vb konulardaki yetersizliklerini daha da artırmaktadır. Bu ders, var olan ve özellikle “yeni” olarak sunulan metodolojik yapıları öğrenme ve eleştirme yoluyla süregelen yetersizlikleri gidermek için tasarlandı.

Dersin amacı, bu yetersizliği gidermek için öğrenciyi yoğun okumaya yönlendirmek, ders içi tartışmalarda, herkesin seçtiği yeni araştırma tasarımlarını irdeleme yoluyla, (a) öğrenci iletişim araştırmalarının temelindeki yöntembilimsel yapıyı ve son zamanlarda yapılan incelemelerin yöntembilimsel doğasını (özellikle başlangıcı, gelişmesi, üzerinde durulan ve durulmayan konular, araştırmaların yönelimleri, amaç ve toplumsal anlam ve sonuçları) hakkında bilgi birikimini okuyup öğrenecek, (b) bu bilginin de yardımıyla, farklı araştırma tasarımlarının nasıl yapıldığını öğrenme fırsatını elde edecektir.

Dersin İşleniş Biçimi ve Öğrenci Sorumlulukları

Bu bir lisans üstü derstir ve öğretim üyesinin anlattığı ve öğrencilerin elini kolunu sallayarak gelip dinlediği, sonunda bir sınavla geçiştirdiği bir ders karakterinde değildir. Yüksek lisans ve doktora öğrencisi okuyan, analiz eden, sentez yapan ve bunu ders sırasında ve/veya ödevinde yansıtan bir çalışma temposuna sahip olmalıdır.

Öğretim üyesinin rolü yol göstermek ve derste bir grup iletişimi atmosferinde öğrenimin zenginleşmesine çalışmaktır. Öğrenim ve başarı ancak herkesin sorumluluğunu yerine getirmesiyle olabilir. Bu derste öğrencinin dört temel sorumluluğu vardır:

1. Birincisi kaynak bulmak ve benim verdiğim kaynakları okumaktır.

2. Haftalık her derse öğrenci hazırlıklı gelecektir. Bu amaçla, 2000 kelimden az olmayan ve en az üç kaynaktan faydalanarak hazırlanan bir yöntembilimsel irdelemeyi içeren sunumla derse gelecektir. Ders günü akşamına kadar, bu sunum, bu ders için oluşturduğum "newapproaches" grubuna gönderilecektir. Bu sunumlar, ara sınavda ve final sınavda, ödev olarak değerlendirilecektir.

3. Yöntembilimle ilgili olarak bir ara sınav yapılacaktır.

4. Yeni metodolojik yaklaşımlar ve bu yaklaşımların açıklamalarının “bilinmesi” ve “eleştirisi” ile ilgili bir final sınav yapılacaktır.

Bu ders ezbere değil, okuyarak, yaparak, inceleyerek ve eleştirerek öğrenmeyi amaçlamaktadır. Bu da ancak öğrencinin çabası ile mümkündür. Derse elini kolunu sallayarak gelenin başarı olasılığı sıfırdır.

Zorunlu okumalar

Bu ders yoğun okuma gerektirdiği için, öğrencinin benim verdiğim kaynakları okuması yetersizdir; kendisi de kaynak bulması ve bunu geliştirmesi gerekir.

1. Öğrenci, web sayfamdaki farklı kişilerin yazdığı yöntembilim ve araştırmayla ilgili makaleler arasından en az 5 tanesini kendi ilgisine göre seçerek okumakla yükümlüdür. Öğrenci kütüphanelerden ve internetten kendine kaynak geliştirmekle sorumludur.

2. Oya Tokgöz, Korkmaz Alemdar, O. Kologlu, Serdar Öztürk ve Ruhdan Uzun başta olmak üzere, gazetecilikle ilgili önde gelen kaynakları okumak zorundasınız; çünkü siz gazetecilik bölümüsünüz. Kesinlikle ara sınavda bu akademisyenlerin yazdıklarıyla ilgili sorular soracağım.

3. Akademik dergilerdeki yöntembilimle ilgili makaleler.

4. İletişimin her alanındaki araştırma yönelimleri için Öteki Kuram, Pozitivist metodoloji ve İletişimi Anlamak vb. kitaplardaki ilgili bölümleri okumalısınız.

5. Bulabileceğiniz yöntembilim kitapları (dikkat: kişisel gelişim, Cüceloğlu gibilerin yazdığı popüler süpermarket kitapları ve beden dili saçmalıkları değil)

Haftalık ders akışı

Hafta

Konular

1

Ders hakkında bilgi

2 -3

Bilgi üretimi ve bilim; sosyal bilimlerde, felsefe, epistemoloji ve yöntembilim bağı.

4

Bir araştırma tasarımının yöntembilimsel irdelemesinin nasıl yapılacağı

5 -6

İletişim araştırmalarında yöntembilimsel farklılıklar: Farklılıkların tarihsel gelişimi

Herkes kendi ilgi alanında yaptığı okumalardan faydalanarak iletişimde (özellikle gazetecilikte) bir araştırma seçecek ve araştırmayı yöntembilimsel bağlamda irdeleyecek

7

ara sınav

8-14

Yöntembilimde yeni yaklaşımlar denilen neler var? Bunların felsefi (epistemolojik) kökenleri var mı, yoksa, yep yeni şeyler mi? Post-modern, post-pozitivist, post-marxist gibi isimlerle gelen anlatılar (kuramsal yaklaşımlar) ve bunların niteliksel ve nicel araştırma tasarımı yapma bağlamlarında ima ettikleri, getirdikleri ve götürdükleri, incelemelerdeki yansımaları/ yansıtılmaları. Bu haftalarda, “yeni” denenlerin “bilgiye ve bilginin elde edilmesine” nasıl yaklaştıkları üzerinde yoğunlaşacağız. Bilgi, bilme, bilgiye ulaşma, bilgiye ulaşmada yollar, bilgiyi anlamlandırma, bilgi, insan ve toplum arasında bağ kurma gibi bağlamlarda, “yeni” denenlerin ne tür açıklamalar getirdiği ve ne tür araştırma yöntemleriyle bunu araştırmalara yansıttıkları ve bunların eleştirisini yapacağız.

Bunun haftalık sırasını sizin hazırlanma durumunuza göre yapacağız. Siz hazır değilseniz, ben karar vereceğim.

Hafta	Konular
1	Ders hakkında bilgi
2 -3	Bilgi üretimi ve bilim; sosyal bilimlerde, felsefe, epistemoloji ve yöntembilim bağı.
4	Bir araştırma tasarımının yöntembilimsel irdelemesinin nasıl yapılacağı
5 -6	İletişim araştırmalarında yöntembilimsel farklılıklar: Farklılıkların tarihsel gelişimi Herkes kendi ilgi alanında yaptığı okumalardan faydalanarak iletişimde (özellikle gazetecilikte) bir araştırma seçecek ve araştırmayı yöntembilimsel bağlamda irdeleyecek
7	ara sınav
8-14	Yöntembilimde yeni yaklaşımlar denilen neler var? Bunların felsefi (epistemolojik) kökenleri var mı, yoksa, yep yeni şeyler mi? Post-modern, post-pozitivist, post-marxist gibi isimlerle gelen anlatılar (kuramsal yaklaşımlar) ve bunların niteliksel ve nicel araştırma tasarımı yapma bağlamlarında ima ettikleri, getirdikleri ve götürdükleri, incelemelerdeki yansımaları/ yansıtılmaları. Bu haftalarda, “yeni” denenlerin “bilgiye ve bilginin elde edilmesine” nasıl yaklaştıkları üzerinde yoğunlaşacağız. Bilgi, bilme, bilgiye ulaşma, bilgiye ulaşmada yollar, bilgiyi anlamlandırma, bilgi, insan ve toplum arasında bağ kurma gibi bağlamlarda, “yeni” denenlerin ne tür açıklamalar getirdiği ve ne tür araştırma yöntemleriyle bunu araştırmalara yansıttıkları ve bunların eleştirisini yapacağız. Bunun haftalık sırasını sizin hazırlanma durumunuza göre yapacağız. Siz hazır değilseniz, ben karar vereceğim.