Halkla ilişkilerin toplumdaki fonksiyonları:
Topluma faydaları?irfan erdogan
Halkla ilişkiler halkları belli davranış biçimleri içinde yönlendirme, bilinçlerini biçimlendirme, biçimlenmişi sömürme için oldukça verimli ve önemli etkiniklerde bulunurlar. Bu etkinlikler halkla ilişkilerin temel is görme alanlarını ve hizmetlerini gösterir. Aşagıdaki açıklamalarda görüleceği gibi halkla ilişkiler faaliyetleri bir organizasyonun kendi örgüt yapısı içınde ve dışındaki ilişkilerini etkileme girişimleridir. Bu girişimler organizasyonun çıkarı temelinde hazırlanması ve yürütülmesine rağmen sanki hedef olan herkes için görevsel (faydalı) olarak sunulmaktadır. Bu sunum da oldukça olağandır, çünkü organizasyon için iyi olan herşeyin herkes için iyi olduğu ideolojisinin egemen olduğu bir bilinç yapısında aksini düşünmek kapitalist örgutlenme ve iş yapısın doğasına aykırı olarak nitelenir. 1
Halkla ilişkiler faaliyetleri açikça halkla ilişkiler adı verilen bir şirketin parayı veren bir organizasyonun çıkarını sağlamak için yaptigi bir (veya bir organizasyondaki halkla ilişkiler bölümünün örgütün iç ve dış ilişkilerini düzenlemek) yönetim etkinliğidır. Fakat bu etkinlik idealleştirilerek olduğundan çok daha farklı, kapsamlı ve onur verici bir girişim gibi sunulur. Elbette, organizasyonun türü, örgütlenmesi, amacının ne olduğu ve iş kültürü, bu onurun ve kapsamın varlığını ve yokluğunu belirler. Fakat herhangi bir kapitalist şirketin halkla ilişkiler etkinliği ne denli onurlu sunulursa sunulsun, ardında daima kar amaçlı sermayenin örgutlü çıkarı vardır. Kapitalist sermaye pazarında çıkar ise değişen örgütsel yapı ve koşullara göre değişen ölçüde onur yoksunluğuna sahiptir. Bu onur yoksunluğunun en açık örneklerinden biri de, onur yoksunluğunun halkla ilişkiler cemiyetleri tarafından yanıtlanıp, ardından prensipler ve ilkeler biçiminde halkla ilişkiler onuru olarak satmadır. Bu nedenle etik ilkeleri ve ilişki prensipleriyle gelen bu cemiyetlerin fonksiyonu kara para aklama gibi, lekelerle dolu bir iişki düzenini aklamadır. Bu aklama, eski filimlerde kızılderilileri soyan ve katledenlerin bazı “kötü beyazlar” olduğu uydurusunun, beyaz perdeden alınıp “halkla ilişkilerin halkla ilişkilerinde” uygulanmasıdır.
--------------------
1 Bu nedenle ki, örneğin asgari ücretle milyonları sömürenler, sömürüyü “milyonlarca aileyi besliyoruz” olarak sunarak kendi kendilerini rahatlatırlar, alkışlarlar ve ücretli\mmaşli köllerinden alkış bekler ve alkış toplarlar.
---------------------
Bu yoksunluğun kendini satışı, diger deyimle halkla ilişkilerin şirket olarak kendini ve müşterisi olan firmaları ve kurumları pazarlamasının nasıl “sosyal faydaları” olduğu üzerinde duralım (http://www.metzger.com/prsa):
- Halkla ilişkiler, gruplar ve organizasyonlar arasında ortak anlayışa katkıda bulunarak karmaşık ve çoğulcu toplumumuzun kararlara ulaşmasına ve daha etkili bir şekilde görev yapmasına yardım eder.
- Bu katkıyla, özel ve kamu politikalarının uyum içinde olmasına hizmet eder. 2
- Halkla ilişkiler halkın çıkar ve ilgilerinin sağlanması aracıdır. Duyarsız kurumlara karşı halk için ve kurumlar için halka konuşur.3 Böylece, kurumlar ve kamu grupları arasında ortak uyumu sağlamaya yardım eder. Bu da kamunun yararınadır. Bu yolla aynı zamanda keyfi etkinlik ve baskı olasılığını azaltarak özgürlük için güvenlik subapı olabilir. 4
- Halkla ilişkiler iletişim sisteminde kişileri yaşamlarıni etkileyen konularda bilgilenmesini sağlayan temel bir elemandır.
- Halkla ilişkiler organizasyonların sosyal bilincini harekete geçirmeye yardım edebilir.
- Halkla ilişkiler evrensel bir etkinliktir. Kabul görmek isteyen, işbirliği veya sevgi/ilgi arayan herkes halkla ilişkiler prensiplerini uygular. Halkla ilişkiler profesyonelleri sadece daha uzman bir şekilde kullanırlar.
Normatif olasılıklar ile gerçekte olanları karıştırmamak gerekir. Halkla ilişkiler elbette bir çok şey olabilir. Fakat önemli olan ne olabileceği değil, ne olduğu ve neden olduğudur.
Halkla ilişkilerin toplumda, gerçek anlamıyla amaçlanan makro rolü Bernay’ın Crystallizing Public Opinion (1923) and Propaganda (1928) yapıtlarında meşrulaştırmaya çalıştığı görüşle özetlenebilir: “enformasyonla güçlendiğini hisseden yurttaşlar üreten demokratik süreçlere karşı savaşmak” toplumsal düzenin korunması içın hayatidir. Uygarlığın geleceği elitlerin kamu oyunu bıçimlendirme ve yoğurma becerisine bağlıdır.
-------------------
2 Bu iddiaya inanmak için hakikaten insanın ya aptal ya geri zekali olması, ya da herhangibir şekilde çıkarı veya çıkar beklentisi olması gerekir. Halkla ilişkiler zaten var; bunun planli olarak yönetilmesi içın organizasyonlar neden para ve enerji harcasınlar? Harcama nedenleri ve bu harcamalari tüketiciye yansitma yollarinı düşünün.
3 Duyarsız kurumlara halk için nasıl konuşur, eğer konuşması için halk onu kiralamazsa? Nasıl olur da bir halkla ilişkiler şirketi, bedavadan, halk adına firmalara halkla ilişkiler yapar? Yapar mı? Eğer halkla ilişkilerin sonucunda halk da bazı kırıntılar elde ederse, bunun nedeni halkla ilişkilercilerin bu kırıntıları vermenin şirketin çıkarına olduğu hesabını yaptıği içındir.
4 İşte bu tür sunumlarda halkla ilişkilerin halka fayda sağlama biçıminin nereden geçerek oluştuğu ortaya çıkar. Ayrıca, Halkla ilişkilerin gorevleri, fonksiyonları, faydaları hakkındaki bu tyür sunumlar, aynı zamanda halkla ilişkiler firmalarınin kendini endustriye pazarlamasındaki başarılı olma olasılığını getirir. Özluce halkla ilişkilerin halkla ilişkileri kendini pazarlarken firmaya fayda temelinden hareket eder ve bu hareket noktasından sonra sunduğu gerekçelerden biri de “istedigin kadar alabilmek içın biraz birşeyler vermek gerekir” anlamına gelen sosyal faydalardır.
-------------------------